FASON İŞİ DERT İŞİ FASON İŞİ KAYIT DIŞI

Fason genelde üretime üzerine kurulu bir sistemdir. Gelin görün ki son yıllarda üretimin yanında hizmet sektörüne de el atmış durumda. Hızla da kapsam alanını genişletiyor. Önce fason nedir bir bakalım. Asıl gayesi neydi, şimdi nereye kulaç açıyor? 

Fason bir firmanın kendi markası altında belli bir çok kriterleri olan modelleri tasarımı, kalitesi, markasını belli bir süreler dahilinde kendi şirketine ait ürünlerini başka bir üretici firmaya yaptırtılan ürüne denir.

Bu fason işi son yıllarda hizmet sektörünün belli kalemlerine hızlı bir giriş yaparak bizim sektörde de boy göstermeye başladı.  Bu gün ülkemizdeki denetimsizlikten faydalanarak yasal boşluğu iyi de değerlendiriyorlar ve de önü alınamaz bir sürece doğru gidiyor. Bu fason işini birer devrim gibi görenlerde az değil. Hatta masummuş gibi gösterenler çoğunlukta. Başlangıçta şunu belirtelim fason işini resmi kurallar dahilinde yapanlara bir sözümüz olamaz. Fason işinin asıl amacı 1960 yıllarda Fransa’da çıkarılmış bir üretim modelidir. Bu sayede ülkemiz dahil dünyada üretilen kara, deniz, hava araçları, tekstil ürünleri ve başka bir çok kalem parçaları kendi bünyesinden çok başka ülkelere imal ettirdiler. Fason üretimin asıl amacının en önemli faktörü zamandan tasarruf, işçilik maliyeti, gelir gider maliyet giderlerini azaltmaktır. Bu sistem ulusal ve uluslararası kabul görmüş bir üretim modelidir. ,

Bizim sektöre gelince bazı kalemler hariç tam tersini görüyoruz. Örneğin fason işini yapanın da yaptıranın da çoğunluğuna baktığımızda, her ikisinin de kayıt dışı olduğudur. Eğer kayıtlı bir firma üzerinden beş on firma aynı yerde iş yapıyorsa bunların fiilen varken resmiyette yoksa,  bundan da yararlandığı zaman resmi kayıtlı işletmeler haksız rekabete ne kadar dayanabilir? Küreselleşen ekonominin karmaşık yapısı içinde rekabet yöntemleri o kadar suistimale açık ki muhasebe hileleri, denetim mekanizmasının zayıf ve esnek olması, etik değerlerin göz ardı edildiği bu tür boşluklar kayıt dışılığa zemin hazırlıyor. Böyle olunca dürüst işletmeler, özellikle bizim sektörde %20 kurumlar vergisi, %25 üçer aylık stopaj vb. kalemler ile 100,00 TL’nin kaçı vergiye tabii olup, kuzu kuzu bunları öderken, fason adı altında yapılan işler bir çok şeyden muafken,  fasonu masum gösteremeyiz. 

Bu yetmezmiş gibi son yıllarda birde başımıza basit usulde vergi,  home ofis adı altında yıllık ciroları milyonları bulan işletmeler türedi. Bu sektörün yaralarını pansumanla idare etmeye çalışırken, bunların yüzünden ameliyatta kurtaramaz hale gidiyoruz. Yapılması gereken, alınması elzem olan önlemler, fason işini yapan yaptıran işletmelerin resmi kayıtlı hale gelmesi için güçlü bir koordinasyon dahilinde kontrol mekanizmasını etkin bir biçimde devreye sokmaktır. 

Sonuç olarak fason işi yapana da, yaptırana da önemli avantajlar sağlayan bu modeli kötüye kullanılması gerçek tüzel kişiliğe sahip işletmelerin itibarını sarsıyor şevkini kırıyor. Öyleyse fason işi dert işi, fason işi kayıt dışı imajından kurtulmak için hepimize görev düşüyor.